Andries Sikkinga

Andries Sikkinga

Vanaf de Wendtsteinweg achtervolgd, is Andries Sikkinga hier door de bezetter op 3 mei 1943 op de vlucht neergeschoten.

In het tijdschrift ’t Olde Guet (2005, no 3) van de Heemkundekring Vredewold-West heeft de heer Sietse Klaasens, ooggetuige van de moord op Andries Sikkinga, het volgende verslag geschreven:

De moord

Het is maandag 3 mei 1943. Er is verzet gerezen tegen de Duitse bezetting na het door de bezetter uitgevaardigde bevel, dat alle Nederlandse militairen zich weer in krijgsgevangenschap moesten begeven. Het verzet bestond uit stakingen en hier in het Westerkwartier vooral in het voorkomen van het leveren van melk aan de fabriek in Marum-West. Die morgen had een aantal personen melkrijders tegengehouden, melkwagens onklaar gemaakt en melkbussen, die door de boeren aan de weg waren gezet geleegd. Een groep, waaronder Andries Sikkenga, kwam terug in Marum en bleef staan praten met Jan Metzlar, de toenmalige bewoner van het pand waar later loodgieter/installateur Nijboer woonde.

Diezelfde morgen was ik met mijn vader naar onze groentetuin gegaan, tussen het vroegere dorpshuis en het Boereveld. Terwijl we daar bezig waren, zei ik tegen mijn vader: “Er wordt tweemaal geschoten”. Terwijl ik in de richting van het geluid keek, zag ik plotseling Andries Sikkenga aan komen rennen door de tuin van de toenmalige bewoner De Vries (nu Poelman). Precies tegenover het Boereveld had De Vries een hekje met een vlonder over de daar achterliggende sloot. Andries sprong in volle ren boven op het hekje, sprong over de sloot, rende het Boereveld op en verdween achter de witte woning.

Waar hij toen heengegaan was, heb ik niet gezien, omdat ik op dat moment zag hoe drie Duitsers de tuin van De Vries aan het doorzoeken waren. Ze openden het hekje. Twee Duitsers bleven staan op het kruispunt Malijksepad en Boereveld. Ze konden dus een gedeelte Malijksepad overzien en het Boereveld. De Duitser met platte pet, Mechels, liep het Boereveld op en ging zoeken achter de witte woning. Daarachter was een erf van ongeveer 30 meter diep. In oostelijke richting was een meidoornhaag en aan de kant van het Boereveld een landhek, dat toegang gaf tot het daar achterliggend bouwland. Mechels kwam met het zoeken bij het landhek terecht. Terwijl hij daar stond en over het bouwland keek, waar de rogge 30 tot 40 centimeter hoog was, sprong plotseling Andries voor hem omhoog op een afstand van circa 40 meter en vluchtte in de richting van het huisje Braam (zie afbeelding 1).

Mechels schoot zeker driemaal op Andries. Die liep echter door en stapte aan het einde van het bouwland over het prikkeldraad het Boereveld op. Toen had de Duitser met lichte mitrailleur vrij schootsveld. Een kort salvo en ik zag Andries vallen (zie x op afbeelding 1). Hij stond echter weer op, liep naar de zwarte voordeur, stak zijn handen omhoog en riep: “Ik geef mij over”. Meteen ging hij de woning binnen, waar hij daarna achter de woning door de drie Duitsers is vermoord. Men heeft toen driemaal geschoten.

De ‘heren’ kwamen lachend en pratend terug, bleven tussen ons en de witte woning staan en staken een sigaretje op. Daarna liepen ze weer door de tuin van De Vries terug naar de overvalwagen en reden richting Trimunt, met de bekende fatale afloop voor de 16 bewoners van de Haarsterweg. Dit alles zag ik op een afstand van 50 tot 100 meter.


Afbeelding 1. Huisje Braam langs het Boereveld; het kruisje geeft de plaats aan waar Andries Sikkenga werd vermoord.
.
Waar was Andries heen gevlucht?
Naast de showroom van Nijboer woonde toen commies De Goede (afbeelding 2), die de post zat door te nemen, toen plotseling een van de Duitsers met een geweer naast hem stond. De Duitser schreeuwde iets tegen De Goede en deze schreeuwde uit verbouwereerdheid en schrik even hard terug, waarop de Duitser de woning verliet. Kwam je de woning via de achterdeur binnen dan had je direct links de vroeger altijd tegen de buitenmuur gelegen WC. Daar heeft Andries met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid gezeten. Zijn klompen stonden later namelijk op de stoep van de achteringang van woning ‘De Goede’. Hij had natuurlijk de Duitser gehoord, verliet daarop de WC en vluchtte achter onze naastliggende woning langs. Echter, op dat moment stond Mechels bij ons in de achtertuin, zag Andries en schoot tweemaal. Dat waren de beide schoten die ik hoorde. Andries rende tussen onze woning en rijwielzaak door de weg over naar de tuin van De Vries naar het Boereveld, met de daar door mij omschreven fatale afloop. Later vond ik bij ons in de achtertuin de twee lege patroonhulzen.


Afbeelding 2. Het rijtje huizen waar het in dit verhaal om gaat; v.l.n.r. rijwielzaak Hiemstra, Klaassens, De Goede, Metzlar (nu Nijboer).



Bronnen:
                                 
’t Olde Guet (2005, no 3), Heemkundekring Vredewold-West