Leonardus van Dongen

Leonardus van Dongen - 33 jaar (Winkelbediende)

Drama op De Haspel

Vier gedeserteerde N.S.K.K. mannen, te verstaan Ipe Mulder, Dirk de Jong, Jan Zomer en Leonardus van Dongen verbleven eind oktober 1944 in een auto in de bossen rondom Bremen. In een eerder stadium hadden ze zich gemeld bij het verzet. Het verzet had de mannen in vertrouwen genomen. De materialen die de mannen bij zich hadden, droegen ze over aan het verzet. De mannen konden, met de winter voor de deur, niet in hun auto blijven bivakkeren en moesten een adres hebben om onder te duiken. Een onderduikadres kregen ze bij de familie Vos aan de Schansweg in Een-West. De familie Vos bestond uit Alje (vader), Hiltje (moeder), Ritze (zoon) en Hennie (dochter).
In de herfst van 1944 waren er zowel in het Fochtelooerveen als ook op Mandeveld/Allartsoog droppingen. De materialen van de droppingen werden verzameld en verstopt door het verzet. Zo werden er tussen de boerderij van de familie Vos en Hummel, waar de familie M. Viersen bij in woonde, wapens verstopt in een bult turf. De heer Viersen werd op 21 oktober 1944 in verband met de droppingen gearresteerd1. Dit was reden voor het verzet om voor Ipe Mulder, Jan Zomer, Leonardus van Dongen en Dirk de Jong een ander onderduikadres te zoeken.

In de nacht van 23 op 24 oktober zouden de eerder genoemde mannen naar een ander onderduikadres worden gebracht. Verzetsman Jantinus Bosker zou de mannen hier naar toe brengen. Het liep echter anders. Dezelfde avond werden de S.D. mannen H. Bouma en M. Vonk op pad gestuurd om in Een-West te zoeken naar gedropte wapens. Ze moesten zijn bij de familie Oosterhof, die een paar huizen verder woonden dan de familie Vos. De beide S.D. mannen werden ondersteund door een groep Hulplandwachters. Deze mannen waren plaatselijk niet bekent en kwamen bij toeval terecht bij de boerderij van de familie Vos2. Daar troffen ze de familie Vos (zonder Hennie), de vier gedeserteerde N.S.K.K. mannen en een verzetsman aan. Ipe Mulder vluchtte en kwam in vuurgevecht met de hulplandwachten. Hierbij schoot hij er één dood. De anderen werden gearresteerd. Doordat Ipe Mulder een paar keer in de lucht schoot kon Alje Vos en Jan Zomer ontsnappen. Hiltje Vos, Ritze Vos, Dirk de Jong, Leonardus van Dongen en Jantinus Bosker werden meegenomen richting De Haspel. In een boerderij aan De Haspel werden de mannen kort verhoort en in een overval-auto afgevoerd. Een korte rit werd het. Bij de brug over De Haspel vlakbij Café L. Pruim (nu Café Kajuiter) stopte de auto. Eén voor één moesten de mannen uitstappen om door E. Knorr, SS-Unterscharführer bij de Sicherheitspolitzei, te worden dood geschoten. Jantinus Bosker kon echter ontsnappen.